Η τρίτη ηλικία δεν είναι διακοσμητική

Έχουν πλέον νόημα οι παγκόσμιες ημέρες; Η σημερινή μας δείχνει πάντως ότι τέτοιες επέτειοι έχουν κυρίως διακοσμητικό εθιμοτυπικό και όχι και τόσο ουσιαστικό χαρακτήρα... 

Η τρίτη ηλικία αποτελεί την περίοδο της ζωής που κουβαλά τους περισσότερους μύθους. Ειδικά στην εποχή των φίλτρων του instagram, της μανίας για πλαστικές επεμβάσεις και ώρες παραμονής στο γυμναστήριο για μυριάδες προγράμματα fitness, ο σχεδόν φρενήρης αγώνας για να αποτρέψουμε το αναπότρεπτο που λέγεται φθορά του χρόνου μας γεμίζει με άγχος και αδιάκοπη υπαρξιακή ανασφάλεια.

Γιατί φοβόμαστε όμως την τρίτη ηλικία; 
Μέσω τριών παραδειγμάτων, θα δείξω ότι η τρίτη ηλικία δεν ταυτίζεται με την αναμονή για θάνατο, αλλά με την παράταση για μια ζωή γεμάτη νόημα. Και αυτή η ζωή είναι τελικά το στοιχείο που μοιάζει να νικά τον φόβο του θανάτου.

1. Κατερίνα Μάτσα: 

Ψυχίατρος και πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης του Επιστημονικού και Κοινωνικού Εργου στη μονάδα απεξάρτησης “18 ΑΝΩ”. Κοινωνική αγωνίστρια σε όλη της τη ζωή, πασχίζει κάθε μέρα να μας δείξει ότι η τοξικομανία δε θα πρέπει ποτέ να ιδωθεί ξεχωριστά από την κοινωνία. Ουσιαστικά, η Κατερίνα Μάτσα μας δείχνει ότι η τοξικομανία είναι το κατεξοχήν παράγωγο μιας κοινωνίας που αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα αδιέξοδα που παράγει. 

Το κόστος σε αυτό; Πολλές βασανισμένες ανθρώπινες ζωές. Πρόσφατα, δέχτηκε τα δακρυγόνα της αστυνομία στο Κερατσίνι, στην πορεία για τη μνήμη του Παύλου Φύσσα. Η ίδια δε θα δήλωνε ποτέ πρότυπο, γιατί η θέση της είναι ότι ο άνθρωπος δεν χρειάζεται είδωλα, μας τον ίδιο τον διπλανό του.

2. Οι τρεις γιαγιάδες της Λέσβου: 

Σε μία πράξη απροϋπόθετης αγάπης, μέσα στο ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία, η Μαρίτσα Μαυραπίδη, η Ευστρατία Μαυραπίδη και η Μηλίτσα Καμβύση από την Σκάλα Συκαμιά κοίμηζαν με το νανούρισμα τους και φρόντιζαν ένα παγωμένο και νηστικό μωρό προσφυγόπουλο.

Όταν ρωτήθηκαν γιατί έδωσαν το πιο δυνατό ανθρώπινο προσόν, τη φροντίδα και το ενδιαφέρον τους, εκείνες απάντησαν: «Εδώ βγάζουν νεκρά παιδιά, κορίτσια και αγόρια. Πονάει η ψυχή μου. Δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια. Τι φταίνε αυτοί οι άνθρωποι».

3. Σίγκμουντ Φρόυντ:

Σε ηλικία 71 ετών, ο πατέρας της ψυχανάλυσης γράφει ένα από τα μεγαλύτερα έργα του, με τίτλο “το μέλλον μιας αυταπάτης”. Μέσα σε αυτό, τονίζει χαρακτηριστικά ότι ο πολιτισμός μας χρειάζεται μια γενναία μεταρρύθμιση (όχι από αυτές που προτείνει ο Σόιμπλε ή ο Κυριάκος Μητσοτάκης), αλλιώς κινδυνεύει.

Ή, με τα δικά του λόγια, τα οποία γράφτηκαν πριν από 90 χρόνια: “Δε χρειάζεται να πούμε ότι ένας πολιτισμός, που αφήνει έναν τόσο μεγάλο αριθμό μελών του ανικανοποίητο και τον οδηγεί σε εξέγερση, δεν έχει προοπτική να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα ούτε και το αξίζει”.

Σήμερα, σε εποχές όπου η ικανοποίηση των λίγων κυριαρχεί εις βάρος της ικανοποίησης των πολλών, η διαύγεια του Φρόυντ μας δείχνει ότι είναι μύθος η σύνδεση της μεγάλης ηλικίας με τον πνευματικό μαρασμό.

Η τρίτη ηλικία δεν αποτελεί μια διακοσμητική, παροπλισμένη ηλικία. Είναι κι αυτή μία περίοδος της ζωής μας, στην οποία μπορούμε να κρατήσουμε ενεργή τη φράση του Αμερικανού ανθρωπολόγου Αυγούστου Μοντάγκου: “Το ζήτημα είναι να πεθάνει κανείς νέος όσο πιο αργά γίνεται”.

Δημήτρης Σταράκης